Nikogo nie trzeba przekonywać jak dużym zagrożeniem dla naszego zdrowia, ale także kondycji całej gospodarki jest wirus którego pierwsze ogniska odnowano w miejscowości w Wuhan w Chinach w grudniu ubiegłego roku. Liczbę ofiar szacuje się już w dziesiątkach tysięcy i kilkunastokrotnie więcej zarażonych. Nic więc dziwnego że poszukujemy profilaktyki i dodatkowej ochrony przed wirusem wywołującym COVID-19. W tym artykule postaramy się odpowiedzieć na pytanie dotyczące profilaktyki z użyciem masek ochronnych.
Czy maski chronią przed koronawirusem?
To jedno z najczęściej zadawanych pytań jakie zadają sobie osoby zainteresowane profilaktyką przeciwwirusową. Na ten moment nie ma jednoznacznych badań i informacji które świadczą o skuteczności (lub jej braku) w przypadku masek oraz maseczek ochronnych. Możemy jednak sugerować się zaleceniami ekspertów oraz dokonać pewnej analizy dostępnych, istniejących na rynku badań.
Stanowisko WHO wobec stosowania masek ochronnych
Maski zalecane są jako jeden ze środków profilaktyki przed koronawirusem przez Światową Organizację Zdrowia.[1] W tym miejscu należy wyraźnie zaznaczyć, że maska stosowana jest wyłącznie jako dodatkowy środek ochronny, stosowany obok podstawowych zasad ochrony wskazywanych przez WHO, które opisujemy w dalszej części artykułu.
Jak duża jest cząsteczka koronawirusa?
Zadając sobie pytanie o filtrację i jej skuteczność, warto w pierwszej kolejności poznać naszego “wroga” w tym wypadku zwrócić szczególną uwagę na wielkość cząsteczki przed którą chcemy się chronić. Otóż badania pod mikroskopem przeprowadzone na próbkach SARS-CoV-2 wykazały iż cząsteczka koronawirusa może mieć rozmiar od 0,06 mikrona do 0.14 mikrona. Średnią wielkość przyjmuje się na 0.125 mikrona (125nm)[1]. Dla porównania przyjmuje się że najbardziej szkodliwe dla zdrowia cząsteczki smogu mają średnicę od 2.5 mikronów. (stąd standard PM2,5)
Jakiej wielkości cząsteczki wychwytują maski ochronne?
Artykułu napisany przez naukowców Uniwersytetu w Edynburgu [2] wskazuje na badanie przeprowadzone na maskach sportowych, maskach N95 oraz maskach chirurgicznych. Badanie polegało na przepuszczeniu przez poszczególne maski spalin oraz zmierzeniu wartości wyjściowej cząsteczek o wielkości do 0,007 mikrona – wielokrotnie mniejszych od cząsteczki koronawirusa. Wyniki badania poszczególnych masek dały następujące wyniki filtracji:
– Maska N95 – 96.4%
– Maski sportowe – od 55% do 85%
– Maski chirurgiczne – 80%
Jak widzimy powyżej, maski o klasie filtracji N95 (lub FFP2) są w stanie filtrować cząsteczki wielokrotnie mniejsze od cząsteczki koronawirusa.
Pamiętajmy jednak że badania przeprowadzane były na spalinach silnikowych, nie żywych organizmach. Dlatego też badania nie możemy traktować jako gwarancji ochrony przed wirusem wywołującym COVID-19. Z całą pewnością jednak jest to informacja którą warto wziąć pod uwagę.
Maski a ochrona przed płynami
Jak wiemy jedną z dróg zakażeń koronawirusem jest metoda kropelkowa. Noszenie maski ochronnej stanowi barierę oddzielającą nasze drogi oddechowe od kropli substancji obcych, takich jak ślina i płyny osób kichających lub kaszlących w naszym otoczeniu. Sam fakt ograniczenia kontaktu z płynami stanowi dodatkowe ograniczenie możliwości zakażenia.
Maski w profilaktyce rozprzestrzeniania wirusa
W większości komunikatów mediowych możemy zauważyć że noszenie maski ochronnej szczególnie zaleca się osobom potencjalnie zainfekowanym lub opiekujących się osobami starszymi. Dlaczego? Otóż uważa się, że profilaktyka noszenia maseczki ogranicza rozprzestrzeniania się wirusa przez osoby zarażone. Dlatego właśnie we wszystkich miastach Chin został wprowadzony nakaz noszenia maski ochronnej w miejscach publicznych. Tę samą praktykę zastosowały inne kraje Azjatyckie wskazywane dziś jako wzór w ograniczaniu rozprzestrzenianiu się koronawirusa, takie jak Japonia, Korea oraz Tajwan.
Na co uważać stosując maski ochronne?
Jeżeli decydujemy się na noszenie maski, powinniśmy być świadomi zasad użytkowania gdyż niewłaściwe użytkowanie maski może zwiększyć ryzyko zakażenia wirusem.
Zwróć więc szczególną uwagę na następujące aspekty:
- dopasowanie maski do twarzy – nawet najwyższej klasy filtr nie wspomoże ochrony organizmu jeżeli cała powierzchnia maski nie przylega do twarzy. Znaczenie ma zarówno odpowiednie dopasowanie rozmiaru, jak i właściwe założenie zgodnie z instrukcją załączoną przez producenta.
- dotykanie zewnętrznej strony maski – pamiętajmy że na zewnętrznej stronie maski mogą osadzać się bakterie i wirusy. Poprzez dotykanie wierzchniej strony maski, istnieje możliwość przeniesienia ww. Organizmów na inne później dotykane obiekty.
- Dotykanie wewnętrznej części maski – zasada odwrotna do wyżej wymienionej, ewentualne drobnoustroje zgromadzone na dłoniach mogą zostać łatwo przeniesione do wnętrza maski a w efekcie, do układu oddechowego. Pamiętajmy więc o każdorazowej dezynfekcji rąk przed i po zdejmowaniu i zakładaniu maski.
- Pamiętajmy iż maska po każdorazowym użyciu staje się potencjalnym źródłem infekcji – dlatego też powinniśmy utylizować maski jednorazowe lub dezynfekować maski wielokrotnego użytku.
- Nadmierne poczucie bezpieczeństwa – noszenie maski może wzbudzać złudne poczucie pełnego bezpieczeństwa i powodować nieodpowiedzialne zachowania. Pamiętajmy że najlepszą formą ochrony przed wirusem jest izolacja oraz ograniczanie kontaktów międzyludzkich.
Jak zmniejszyć ryzyko zakażenia COVID-19?
Powinniśmy przede wszystkim stosować się do zaleceń specjalistów oraz WHO.[3]
Wszelkie inne proponowane środki mogą zwiększać ochronę natomiast nie są rekomendowanymi metodami i nie mogą być stosowane jako zamienniki a jedynie dodatkowe źródło ochrony.
Na co więc powinniśmy zwracać szczególną uwagę w trosce o zdrowie?
– częste mycie rąk przez conajmniej 30 sekund
– unikanie skupień ludzkich i ograniczenie kontaktu z osobami trzecimi do minimum, w razie konieczności – zachować odległość conajmniej 2 metrów
– Regularne stosowanie płynów i żeli do dezynfekcji rąk
– Noszenie rękawiczek ochronnych poza miejscem zamieszkania.
Dodatkowe metody ochrony:
– Ograniczenie używania gotówki na rzecz płatności kartą lub telefonem
– Odkażanie przedmiotów codziennego użytku – przede wszystkim smartfonów, będących nośnikiem wszelkiego rodzaju bakterii i mikroorganizmów.
– Ochrona oczu – jak wiemy koronawirus nie przenika bezpośrednio przez skórę. Drogą zakażenia mogą być błony śluzowe, potencjalną drogą zakażenia są więc gałki oczne. Dlatego też noszenie okularów ochronnych stanowi dodatkowe zabezpieczenie przed wniknięciem wirusa.
Maski ochronne w profilaktyce przed koronawirusem
Należy podkreślić iż na moment pisania tego artykułu, nie ma badań potwierdzających pełną skuteczność masek i maseczek przed wirusem SARS-CoV-2. Wiemy natomiast że maski o klasie filtracyjnej FFP2 (i odpowiadające N95) oraz wyższe są wstanie filtrować cząsteczki wielokrotnie mniejsze od cząsteczki ww. wirusa. Natomiast nie mniej ważne niż samo noszenie maski, jest sposób użytkowania. Z całą więc pewnością nie powinniśmy traktować maski ochronnej jako źródło gwarantujące bezpieczeństwo, a jedynie dodatkowy środek ochrony stosowany obok podstawowych zaleceń eksperckich.
Źródła:
[1]https://www.who.int/docs/default-source/documents/advice-on-the-use-of-masks-2019-ncov.pdf
[2]https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMoa2001017
[3]https://particleandfibretoxicology.biomedcentral.com/articles/10.1186/1743-8977-6-8
[4]https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/advice-for-public
[5]https://www.glaucoma.org/news/coronavirus-eye-safety.php